Keçmişdən bu günə xalçaçılıq

Keçmişdən bu günə xalçaçılıq

Keçmişdən bu günə xalçaçılıq – Xalça ipliklərin bir-birinə keçirilərək düyümlənən və bir ev örtüyü kimi döşəməyə sərilərək istifadə olunan ev əşyasıdır. Bəzi evlərdə isə xalçaları divarlarda görmək mümkündür.
Dünyada xalçaçılığın tarixinə baxsaq ilk xalça eramizdan əvvəl,VI-V yüzilliklərdə dağlıq Altayda arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmışdır. Bu xalçalar isə Leninqrad muzeyində qorunub saxlanılır. Gördüyümüz kimi xalçaçılığın tarixi insanlıq tarixi qədər keçmişə dayanır. İlk xalça və kilimlər çox sadə naxışsız və rəngsiz idi.

İlk dönəmlərdə isə insanların istilik ehtiyaclarını qarşılamaq üçün istifadə olunan xalçalar heyvan dərilərindən hazırlanmışdır. Günümüzdə isə xalçalar evin istiliyini təmin etməklə yanaşı bir ev dekorasiyası kimi də istifadə olunur. Kilimlə xalça bir birindən fərqlidir. Kilim görünüşü, ipliyi xalçadan fərqli olsada bir xalça növüdür.
Dünya xalçaçılıq irsində Azərbaycan xalçaçılığının da xüsusi bir rolu olmuşdur.

Tarixən Azərbaycan xalçası ixrac məhsulu olmuşdur. XIV əsrdən başlayaraq Azərbaycan xalçası Avropaya ixrac olunmuşdur. Beləki Azərbaycanın gözəl guşələrinə aid olan Gəncə, Qazax, Naxçıvan, Şamaxı xalçaları dünyanın bir çox muzeylərini, şəxsi qalereyalarını bəzəmişdir.

Azərbaycan xalçaçılıq tarixini 4 mərhələyə bölmək olar. Birinci dövrü ibtidai xalçaçılıq dövrü adlandırmaq olarki bura Qarabağ xalçası aiddir. Bəzəksiz olan bu xalçalar həm də sadə və bir rəngdə idi.
İkinci dövr isə Azərbaycan xalçaçılığının bədii inkişaf dövrü olmuşdur. Bu dövrdə yeni bir üsul meydana gəlmişdir ki buda kilim toxuma idi. Bu texnikanın köməyi ilə xalça üzərində sadə naxışlar toxunmağa başlanmışdır.

1. Palaz və kilimdən dəyələrdə,Keçmişdən bu günə xalçaçılıq toyxanalarda həm yer üçün döşəmə həm də xarici örtük kimi istifadə olunmuşdur.
   Üçüncü dövr mürəkkəb dolama üsulunun meydana gəlmə dövrü olmuşdur. Və bu dövr də xalça bəzəyində mürəkkəbləşmə və naxış elementlərində dəyişimlərlə digər dövrlərdən fərqlənmişdir.

2. Dördüncü dövr xalçaçılığı isə əhalinin maldarlıqla məşğul olduğu yerlərdə toxunurdu və bu tipli xalçaların uzərində heyvan təsvirlərinə daha çox rast gəlinirdi. Bu dövr xalçaçılığı isə məkan olaraq daha çox Bərdə və Naxçıvanı əhatə edirdi.

Müasir xalçalar isə ən son texnoloqiyalara toxunur. Bu zaman yunun qırxımından tutmuş xalçanın yuyumuna və boyanmaya kimi bütün proseslər modern makinalarla həyata keçirilir. İstehsal zamanı isə təbii və süni iplik materialları ilə həm görünüşün gözəlliyi həm də xalçanın maya dəyərinin ucuz olması nəzərə alınır. Keçmişdən bu günə xalçaçılıq